چند نوع دوستی داریم و کدامیک بهتر است؟

ارسطو، فیلسوف بزرگ یونانی، در کتاب “اخلاق نیکوماخوسی” خود به بررسی مفهوم دوستی و نقش آن در زندگی انسان می‌پردازد. او معتقد است که دوستی یکی از ضروری‌ترین عناصر برای دستیابی به زندگی خوب و شاد است. ارسطو سه مدل اصلی دوستی را معرفی می‌کند که هر کدام بر اساس انگیزه‌های متفاوتی شکل می‌گیرند. این سه مدل عبارتند از: دوستی بر اساس سودمندی، دوستی بر اساس لذت، و دوستی بر اساس فضیلت. در این مقاله به بررسی هر یک از این مدل‌ها و تأثیرات آن‌ها بر روابط انسانی می‌پردازیم.

ارسطو در کتاب “اخلاق نیکوماخوسی” خود به بررسی مفهوم دوستی و نقش آن در زندگی انسان می‌پردازد.

1- دوستی بر اساس سودمندی (Friendship of Utility)

این نوع دوستی زمانی شکل می‌گیرد که افراد به دلیل منافعی که از رابطه به دست می‌آورند، با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. در این نوع رابطه، انگیزه اصلی دستیابی به سود یا منفعت شخصی است. به عنوان مثال، دو همکار که برای پیشرفت شغلی با یکدیگر همکاری می‌کنند یا دو همکلاسی که برای موفقیت در امتحانات به یکدیگر کمک می‌کنند، نمونه‌هایی از این نوع دوستی هستند. به طور کلی رابطه و دوستی که بر اساس سود و زیان باشد براساس سودمندی است رابطه کارگر و کارفرما و فروشنده و مشتری هم از این نوع هستند.

ارسطو معتقد است که این نوع دوستی معمولاً سطحی و موقتی است، زیرا با از بین رفتن منفعت، رابطه نیز ممکن است از بین برود. این دوستی‌ها اغلب در محیط‌های کاری یا تحصیلی رایج هستند و معمولاً به عمق و پایداری دوستی‌های مبتنی بر احساسات قوی نمی‌رسند.

دوستی بر اساس سودمندی اغلب در محیط‌های کاری یا تحصیلی رایج هستند و معمولاً به عمق و پایداری دوستی‌های مبتنی بر احساسات قوی نمی‌رسند.

2- دوستی بر اساس لذت (Friendship of Pleasure)

دوستی بر اساس لذت زمانی شکل می‌گیرد که افراد به دلیل احساس لذت یا شادی که از بودن در کنار یکدیگر تجربه می‌کنند، با هم ارتباط برقرار می‌کنند. این نوع دوستی معمولاً در بین جوانان یا افرادی که علایق مشترکی دارند، دیده می‌شود. به عنوان مثال، دوستانی که با هم به ورزش، موسیقی یا تفریح می‌پردازند، ممکن است این نوع رابطه را تجربه کنند.

ارسطو معتقد است که این نوع دوستی نیز معمولاً پایدار نیست، زیرا با تغییر علایق یا کاهش لذت، رابطه ممکن است ضعیف شود. این دوستی‌ها اغلب بر پایه احساسات لحظه‌ای استوار هستند و ممکن است با گذشت زمان و تغییر شرایط، از بین بروند.

دوستی هایی که در تورهای گروهی سفر شکل می گیرد هم بدین صورت است و پس از پایان سفر دیگر ادامه نخواهد داشت، مگر آنکه آن دونفر اهداف و علایق مشترک پیداکنند که بعد از سفر هم ارتباط حود را حفظ کنند.

دوستانی که با هم به ورزش، موسیقی یا تفریح می‌پردازند، دوستی بر اساس لذت را تجربه می کنند.

3- دوستی بر اساس فضیلت (Friendship of Virtue)

دوستی بر اساس فضیلت، بالاترین و کامل‌ترین شکل دوستی از نظر ارسطو است. این نوع دوستی زمانی شکل می‌گیرد که افراد به دلیل ارزش‌های اخلاقی و شخصیت والای یکدیگر، با هم ارتباط برقرار می‌کنند. در این نوع رابطه، انگیزه اصلی نه سودمندی و نه لذت، بلکه احترام و قدردانی از فضیلت‌های اخلاقی طرف مقابل است.

ارسطو معتقد است که این نوع دوستی پایدارترین و عمیق‌ترین شکل رابطه است، زیرا بر پایه ارزش‌های مشترک و احترام متقابل استوار است. این دوستی‌ها معمولاً در طول زمان تقویت می‌شوند و حتی در شرایط سخت نیز پایدار می‌مانند. دوستی‌های بر اساس فضیلت، به افراد کمک می‌کنند تا به بهترین نسخه خود تبدیل شوند و در مسیر زندگی اخلاقی و معنوی پیشرفت کنند.

در دوستی بر اساس فضیلت انگیزه اصلی نه سودمندی و نه لذت، بلکه احترام و قدردانی از فضیلت‌های اخلاقی طرف مقابل است.

نتیجه‌گیری

ارسطو با معرفی این سه مدل دوستی، نشان می‌دهد که روابط انسانی می‌توانند بر اساس انگیزه‌های متفاوتی شکل بگیرند. در حالی که دوستی‌های بر اساس سودمندی و لذت ممکن است موقتی و سطحی باشند، دوستی‌های بر اساس فضیلت، پایدارترین و ارزشمندترین نوع رابطه هستند. این نوع دوستی‌ها نه تنها به افراد کمک می‌کنند تا زندگی شادتر و معنادارتری داشته باشند، بلکه جامعه را نیز به سمت تعالی اخلاقی سوق می‌دهند.

در نهایت، ارسطو تأکید می‌کند که دوستی‌های واقعی و پایدار، آن‌هایی هستند که بر پایه فضیلت و احترام متقابل استوارند و به افراد کمک می‌کنند تا در کنار یکدیگر رشد کنند و به کمال برسند.