برنامه های آموزشیطرحوارهدرمانی برای نوجوان – راحله سادات حسینی
طرحواره‌درمانی (Schema Therapy) یکی از رویکردهای نوین در روانشناسی است که برای درمان مشکلات روانی و هیجانی افراد به‌ویژه نوجوانان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش که توسط جفری یانگ پایه‌گذاری شده است، ترکیبی از عناصر روان‌درمانی شناختی-رفتاری، روانکاوی و نظریه دلبستگی است.
طرحواره درمانی نوجوان توسط راحله سادات حسینی در کلینیک روانشناسی نفس انجام می پذیرد.
راحله سادات حسینی
طرحواره درمانی نوجوان
روانشناس کودک و نوجوان
طرحواره‌درمانی در نوجوانان: رویکردی نوین برای درمان هیجانات و الگوهای ناسازگار
مقدمه
دوره نوجوانی یکی از حساس‌ترین مراحل زندگی است که در آن فرد با تغییرات جسمانی، روانی و اجتماعی مواجه می‌شود. بسیاری از مشکلات روانی در این دوره ریشه در طرحواره‌های ناسازگار اولیه دارند که در دوران کودکی شکل گرفته‌اند. طرحواره‌درمانی می‌تواند به شناسایی این طرحواره‌ها و اصلاح آن‌ها کمک کند.
بسیاری از مشکلات روانی در این دوره ریشه در طرحواره‌های ناسازگار اولیه دارند که در دوران کودکی شکل گرفته‌اند
طرحواره چیست؟
طرحواره‌ها، الگوهای عمیق و ثابتی از باورها و احساسات هستند که در نتیجه تجربیات اولیه زندگی شکل می‌گیرند. این طرحواره‌ها می‌توانند مثبت یا منفی باشند. طرحواره‌های ناسازگار اولیه، باورهای نادرستی هستند که فرد درباره خود، دیگران و دنیا دارد. برای مثال، نوجوانی که در کودکی احساس طردشدگی کرده است، ممکن است طرحواره “بی‌ارزشی” یا “ترک‌شدگی” را در خود شکل دهد.
نوجوانی که در کودکی احساس طردشدگی کرده است، ممکن است طرحواره “بی‌ارزشی” یا “ترک‌شدگی” را در خود شکل دهد
چرا طرحواره‌درمانی برای نوجوانان مهم است؟
نوجوانی دوره‌ای است که در آن طرحواره‌های شکل‌گرفته در کودکی می‌توانند فعال‌تر شوند و در رفتارها و روابط فرد تأثیر بگذارند. اگر این طرحواره‌ها شناسایی و اصلاح نشوند، ممکن است مشکلات زیر ایجاد شوند:
- اضطراب و افسردگی
- مشکلات هویتی
- روابط ناسالم با خانواده و دوستان
- مشکلات تحصیلی
طرحواره‌درمانی به نوجوانان کمک می‌کند تا این الگوهای ناسازگار را شناسایی کرده و جایگزین باورهای سالم کنند.
فرآیند طرحواره‌درمانی در نوجوانان
طرحواره‌درمانی در نوجوانان معمولاً شامل مراحل زیر است:
1- شناسایی طرحواره‌ها: در این مرحله، درمانگر به نوجوان کمک می‌کند تا طرحواره‌های ناسازگار خود را بشناسد. ابزارهایی مانند پرسشنامه طرحواره‌های یانگ و مصاحبه‌های بالینی می‌توانند مفید باشند.
2- آموزش و آگاهی‌بخشی: نوجوان درباره نحوه شکل‌گیری طرحواره‌ها و تأثیر آن‌ها بر زندگی‌اش آموزش می‌بیند.
3- اصلاح طرحواره‌ها: با استفاده از تکنیک‌های شناختی، هیجانی و رفتاری، درمانگر به نوجوان کمک می‌کند تا طرحواره‌های ناسازگار را تغییر دهد.
4- تقویت رفتارهای سالم: در این مرحله، نوجوان یاد می‌گیرد که چگونه رفتارهای سالم و سازنده را جایگزین الگوهای ناسالم کند.
ابزارهایی مانند پرسشنامه طرحواره‌های یانگ و مصاحبه‌های بالینی می‌توانند برای شناسایی طرحواره ها مفید باشند
تکنیک‌های مورد استفاده در طرحواره‌درمانی
برخی از تکنیک‌های رایج در طرحواره‌درمانی نوجوانان عبارتند از:
تصویرسازی ذهنی: نوجوان تجربیات منفی گذشته را مرور کرده و سعی می‌کند آن‌ها را با کمک درمانگر بازسازی کند.
کار با صداهای درونی: درمانگر به نوجوان کمک می‌کند تا گفت‌وگوهای درونی منفی خود را شناسایی و اصلاح کند.
بازی‌درمانی: برای نوجوانان کم‌سن‌تر، از بازی‌ها برای شناسایی و تغییر طرحواره‌ها استفاده می‌شود.
نوجوان با تصویرسازی ذهنی تجربیات منفی گذشته را مرور کرده و سعی می‌کند آن‌ها را با کمک درمانگر بازسازی کند
نتیجه‌گیری
طرحواره‌درمانی یک رویکرد مؤثر برای درمان مشکلات روانی نوجوانان است. این روش نه‌تنها به شناسایی و اصلاح طرحواره‌های ناسازگار کمک می‌کند، بلکه به نوجوانان ابزارهایی برای مدیریت هیجانات و برقراری روابط سالم می‌دهد. با توجه به اهمیت این دوره سنی، استفاده از طرحواره‌درمانی می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت روانی و آینده نوجوانان داشته باشد.
